Spis treści
Bluszczyk kurdybanek – charakterystyka rośliny, występowanie
Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea L.) należący do rodziny jasnotowatych, występuje w całej Europie, w umiarkowanych strefach Azji, na Syberii i w Ameryce Północnej. Pospolity na całym obszarze Polski, można znaleźć go praktycznie na każdej łące, poboczach dróg i lasach (wikipedia).
Jest to roślina wieloletnia, która zakwita w drugim roku życia. Wytwarza długie, pełzające rozłogi. Terminem zbioru ziela jest okres początku kwitnienia, a zebrane ze stanowisk dobrze nasłonecznionych, jest silnie pachnące i najcenniejsze dla celów spożywczych (Zioła – naturalne lekarstwa z pól i ogrodów).
Przez niektórych uznawany jest za niepotrzebny i zbędny chwast. Tak naprawdę to niepozorne zioło posiada szereg zastosowań leczniczych, począwszy od problemów trawiennych, chorób układu oddechowego, moczowego, po problemy dermatologiczne oraz wiele innych (wikipedia, KtoMaLek.pl).
Substancje lecznicze zawarte w bluszczyku
Surowiec zielarski – ziele.
Skład chemiczny – ziele zawiera śladowe ilości olejku eterycznego, do 7% garbników, cholinę, substancję goryczkową – glechominę, saponiny, żywice, sole mineralne (wikipedia). Ponadto zawiera wit. C, prowitaminę A, cynk, żelazo, krzem, molibden i wapń (Rosicka P.).
Glechoma hederacea – właściwości lecznicze
Wspomaganie trawienia
- Stymulacja wydzielania soków trawiennych dzięki obecności olejków eterycznych, które pobudzają gruczoły żołądkowe do wydzielania kwasu solnego.
- Garbniki natomiast mają działanie ściągające na błonę śluzową przewodu pokarmowego (p/biegunkowe).
Wsparcie układu oddechowego
- Flawonoidy obecne w roślinie wykazują działanie przeciwzapalne, łagodzące objawy zapalenia oskrzeli oraz innych infekcji układu oddechowego.
- Związki te mogą działać również jako naturalne antyoksydanty.
Działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne
- Kwasy triterpenowe sprawiają, że napary i odwary przygotowane z ziela bluszczyku mogą być stosowane zewnętrznie, w postaci okładów, na różne problemy skórne, takie jak trądzik, świąd czy oparzenia. Przyspieszają proces gojenia ran oraz łagodzą objawy zapalenia.
Działanie moczopędne
- Korzystnie wpływa na redukcję obrzęków oraz pomaga w pozbyciu się nadmiaru wody w organizmie.
- Saponiny obecne w bluszczyku stymulują nerki do wydzielania większej ilości moczu, co pomaga w eliminacji nadmiaru płynów oraz toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu.
Wsparcie zdrowia serca
- Flawonoidy jako antyoksydanty, wykazują również działanie kardioprotekcyjne, poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych oraz obniżają ryzyko miażdżycy (www.apteka-melissa.pl/blog).
Na uspokojenie
- Napar ziołowy wykazuje działanie uspokajające i pomaga wyciszyć się po trudniejszym dniu oraz w problemach z bezsennością (Redakcja Apteline).
Zastosowanie w kosmetyce
Bluszczyk kurdybanek znany jest ze swoich właściwości przeciwgrzybiczych, przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych. Stosowany zewnętrznie stanowi remedium na różnego rodzaju problemy skórne, m.in.: trądzik pospolity, wypryski, łupież, łojotok, egzema zmiany ropne oraz trudno gojące się rany, skaleczenia i powierzchowne oparzenia.
Zewnętrznie stosowany jest najczęściej w formie naparu i przykładany jako kompres z wykorzystaniem gazy lub w większym rozcieńczeniu w postaci płukanki np. w stanach zapalnych dotyczących jamy ustnej (Redakcja Apteline).
Zastosowanie w kuchni i tradycji ludowej
Bluszczyk kurdybanek, posiada aromatyczny, pietruszkowy, nieco gorzkawy posmak. Roślinę stosuje się w stanie świeżym lub suszonym jako dodatek wzbogacający smak do jajecznicy, omletów, serów, sałatek ziemniaczanych oraz potraw na bazie ryżu i makaronu. Jego walory smakowe warto wykorzystać w przygotowaniu prostych wywarów warzywnych, na których następnie można ugotować pyszne zupy ziołowe (Machałek P., 2021, Zioła- naturalne lekarstwa…). Przepisy znajdziecie Państwo m.in. w książce Patrycji Machałek „Smak dzikich roślin”, w której autorka zawiera ponad 100 przepisów na potrawy sezonowe
z wykorzystaniem ziół z polskich łąk, lasów i ogrodów.
Nasi przodkowie wiedzieli, że dodatek natki kurdybanka poprawia wydzielanie soków żołądkowych oraz trawienie tłustych mięs. Można dodawać go do innych produktów: masła, twarogu, zup i warzyw (Rosicka P.).
Wierzono, że bluszczyk kurdybanek posiada także właściwości magiczne. Jak głosi jedna z legend należał on do dziewięciu „świętych gałązek Odyna”, których używał do wypędzania trawiących ludzkość cierpień, bolączek i chorób. Wianki wyplatane z kwiatów tej rośliny pozwalały kobietom „widzieć więcej”, a więc wzmagał ich zdolności wieszcze (Machałek P. 2022).
Przepisy z wykorzystaniem bluszczyku kurdybanka
Zastosowanie zewnętrzne:
- Odwar lub napar z bluszczyka (zgodnie z zasadami przygotowania)–do płukania jamy ustnej, gardła , ucha oraz do przemywania i okładów na skórę w celu zmniejszenia świądu, trądziku, stanach zapalnych i owrzodzeniach (Senderski M. E., 2017).
- Tonik ziołowy dla cery trądzikowej – 1 łyżeczkę ziela bluszczyka (świeże lub suszone), 1 łyżeczkę kwiatów chabra bławatka (świeże lub suszone) dodać do 100 ml gotującej się wody, gotować na wolnym ogniu pod przykryciem10 min.
Po wystygnięciu odcedzić i podstawowa wersja toniku jest gotowa. Można dodać 1 łyżeczkę octu jabłkowego lub kilka kropli dobrej jakości olejku eterycznego (Machałek P, 2022)
Zastosowanie wewnętrzne:
- Nalewka bluszczykowa – wysuszone, rozdrobnione ziele (10g) wsypać do słoja, zalać pół litrem 40% wódki i dodać 100 g cukru, wymieszać i odstawić na 3-4 tygodnie do ciepłego pomieszczenia. Wstrząsać co pewien czas. Przefiltrować przez gacę i przelać do ciemnej butelki, oznakować i przenieść do ciemnego, chłodnego miejsca. Stosować 1-4 ml nalewki 2-3 razy dziennie w nieżytach górnych dróg oddechowych, kaszlu, zapaleniu oskrzeli. Posiada właściwości ściągające, bakteriobójcze, wykrztuśne, oczyszczające i odtruwające, podnosi odporność organizmu (Senderski M. E., 2016).
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Kobiety w ciąży i w trakcie laktacji, a także dzieci, powinny zachować ostrożność podczas jego stosowania ze względu na obecność substancji o nazwie pulegon, który wykazuje działanie hepatotoksyczne i drażniące przewód pokarmowy.
Kurdybanka nie powinny stosować osoby wrażliwe na któryś z jego składników. Przeciwwskazaniem do spożywania bluszczyku kurdybanku jest przede wszystkim uczulenie na takie zioła jak mięta, oregano, bazylia lub rozmaryn.
Brakuje również danych dotyczących możliwych interakcji z innymi lekami i ziołami ze względu na niewystarczającą liczbę badań naukowych dotyczących bluszczyku (KtoMaLek.pl, Nęcka A.).
Z jakimi roślinami łatwo pomylić bluszczyk kurdybanek
- Bluszcz pospolity (Hedera helix) — w przeciwieństwie do bluszczyku kurdybanku, który jest rośliną płożącą, bluszcz pospolity wspina się na drzewa i ściany, przyczepiając się korzeniami przybyszowymi.
- Glechoma hirsuta — bliski krewny bluszczyku kurdybanku, który również należy do rodziny jasnotowatych. Roślina ta różni się jednak od bluszczyku kurdybanku kształtem liści oraz ich rozmiarem, które są bardziej owłosione i grubsze.
- Jasnota biała (Lamium album) —której liście mogą na pierwszy rzut oka przypominać liście bluszczyku, jednak charakteryzuje się białymi kwiatami, podczas gdy bluszczyk kurdybanek ma kwiaty fioletowe lub niebieskie. Liście jasnoty białej są bardziej ząbkowane i delikatniejsze w dotyku.
Aby uniknąć pomyłek, warto korzystać z atlasów identyfikacji roślin lub aplikacji mobilnych (www.apteka-melissa.pl/blog).
Bibliografia
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Bluszczyk_kurdybanek
- Machałek P., Magia polskich ziół, ZNAK, Kraków 2022, str. 38-44.
- Machałek P., Smak dzikich roślin, ZNAK, Kraków 2022, str. 17-18.
- Nęcka A. / Domowa apteczka, Superzdrowy chwast kwitnie właśnie teraz. Bluszczyk oczyszcza organizm i stymuluje przemianę materii, 6 kwietnia 2024.
- https://zdrowie.interia.pl/domowa-apteczka/news-superzdrowy-chwast-kwitnie-wlasnie-teraz-bluszczyk-oczyszcza,nId,7426713
- Senderski M. E., Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie, Podkowa Leśna 2017, str. 205-205.
- Senderski M. E., Zioła dla układu oddechowego i oczu, Podkowa Leśna 2017, str. 180.
- Album zielarski. Zioła – naturalne lekarstwa z pól i ogrodów, Szopa A. – konsultant merytoryczny, Wyd. SBM, Warszawa 2023, str. 49.
- Redakcja KtoMaLek.pl
- https://ktomalek.pl/ziolopedia/bluszczyk-kurdybanek-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-zastosowanie/w-4081?bgar=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8%3D
- Rosicka P., BLUSZCZYK KURDYBANEK- właściwości, działanie, przeciwwskazania. Leksykon ziół.
- https://netzdrowie.pl/blog/bluszczyk-kurdybanek-wlasciwosci-dzialanie-przeciwwskazania-leksykon-ziol.html
- https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/bluszczyk-kurdybanek-wlasciwosci-przeciwskazania,1478.html
- Redakcja Apteline, Kurdybanek – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie, 10.04.2023.
- https://apteline.pl/encyklopedia-ziol/kurdybanek-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-i-zastosowanie srsltid=AfmBOoqvWN3ARdEEnzmk1pxivarpvETaml0c_8tZibJgsCzziXI3S7fJ
Artykuł napisany w 100% przez człowieka 😊
Jeden komentarz
Bardzo ciekawe podejście do tematu ziół i ich właściwości zdrowotnych. Artykuł dostarcza wielu praktycznych informacji, które mogą pomóc w codziennej pielęgnacji i dbaniu o zdrowie w sposób naturalny. Z pewnością warto wrócić do takich materiałów, aby poszerzać swoją wiedzę o roślinach i ich zastosowaniu.