Cryptolepis sanguinolenta – co to jest i jak działa?

Korzeń Cryptolepis sanguinolenta

Rodzina: Apocynaceae

Rodzaj: Cryptolepis

Gatunek: Cryptolepis sanguinolenta

Inne nazwy: nibima, kadze, gangamau, Ghanaian quinine, yellow-dye root.

Surowiec: Korzeń Cryptolepis sanguinolenta

Skład chemiczny: cryptolepine, cryptospirolepine, isocryptolepine, hydroxycryptolepine, neocryptine, neocryptolepine, biscryptolepine, quindoline.

Cryptolepis sanguinolenta to tropikalne pnącze występujące w zachodnio-środkowej części Afryki. Roślina osiąga do 8 metrów długości, początkowo pełzając po ziemi, a następnie oplatając okoliczne struktury. Wypuszcza drobne, bladożółte kwiaty. Charakterystyczną cechą Cryptolepis są jej intensywne barwniki — żółty w korzeniu i pomarańczowy w łodydze. Jest to roślina nie tylko ceniona za swoje właściwości zdrowotne, ale także wykorzystywana jako naturalne źródło barwników w rzemiośle i przemyśle tekstylnym.

Zakorzeniona tradycja a współczesność

Ekstrakt z korzenia Cryptolepis sanguinolenta od wieków pełni kluczową rolę w medycynie ludowej Afryki Zachodniej. Tradycyjnie stosowano go do leczenia licznych infekcji, w tym malarii, czerwonki, kolki oraz bezsenności. W postaci naparów i maceratów korzeń tej rośliny pomagał w łagodzeniu dolegliwości żołądkowych, problemów układu moczowego oraz infekcji skóry. Zewnętrzne zastosowanie sproszkowanego korzenia wspierało gojenie ran oraz redukcję obrzęków po ukąszeniach.

W kulturze ludowej Cryptolepis była również używana jako środek wzmacniający organizm i poprawiający odporność, co wynika z jej szerokiego spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego. Współczesne badania farmakologiczne potwierdziły wiele z tradycyjnych zastosowań, przyczyniając się do rosnącego zainteresowania tą rośliną na rynku globalnym. Ekstrakty z Cryptolepis zyskują uznanie jako alternatywa dla syntetycznych antybiotyków w leczeniu niektórych opornych infekcji.

Główne zastosowania Cryptolepis sanguinolenta

1. Działanie przeciwdrobnoustrojowe:
   • Skuteczność wobec bakterii takich jak Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Salmonella spp. czy Neisseria gonorrhoeae.
   • Przeciwgrzybicze działanie potwierdzono wobec szczepów Candida.
   • Wspomaganie w leczeniu infekcji wirusowych, w tym opryszczki.
2. Leczenie chorób pasożytniczych:
   • Badania kliniczne dowodzą skuteczności w leczeniu malarii i infekcji Babesia.
   • W tradycyjnej medycynie stosowano Cryptolepis także na inne choroby tropikalne, takie jak czerwonka i filarioza.
3. Wspomaganie układu krążenia:
   • Alkaloidy zawarte w Cryptolepis obniżają poziom cukru we krwi oraz rozszerzają naczynia krwionośne, zmniejszając ryzyko zakrzepów.
   • Poprawa przepływu krwi może również wspierać osoby z nadciśnieniem tętniczym.
4. Przeciwzapalne i przeciwgorączkowe właściwości:
   • Skuteczność w leczeniu gorączki, artretyzmu oraz stanów zapalnych wątroby i układu oddechowego.
5. Zastosowanie zewnętrzne:
   • Sproszkowany korzeń stosuje się na rany i obszary objęte stanem zapalnym skóry.
   • Tradycyjnie używany do leczenia ran po ukąszeniach owadów i pasożytów.
6. Potencjalne działanie przeciwnowotworowe:
   • Cryptolepine, główny alkaloid, wykazuje obiecujące właściwości w badaniach nad komórkami nowotworowymi, szczególnie w hamowaniu ich wzrostu.

Sposób przygotowania

Napar z cryptolepisu:

• Składniki: 1 łyżeczka korzenia, 180 ml wrzątku.
• Przygotowanie: Surowiec należy zalać wrzątkiem i pozostawić do zaparzenia na 10-15 minut.
• Dawkowanie: Profilaktycznie 1-2 szklanki dziennie, w intensywnych kuracjach do 6 szklanek dziennie.

Odwar:

• Dawkowanie: Odwar można spożywać 2-3 razy dziennie po 150 ml. Stosować przez okres do 7 dni, a następnie zrobić przerwę.
• Składniki: 2 łyżeczki korzenia Cryptolepis sanguinolenta, 500 ml wody.
• Przygotowanie: Surowiec zalać zimną wodą, następnie doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu przez 15-20 minut. Odstawić do ostygnięcia, przecedzić.

Przepis na nalewkę wg. protokołu Buhnera:

Najefektywniejsze stężenie to 1:5 na 65 % alkoholu. Czyli 1 część rośliny na 5 części alkoholu (np. 100 g rośliny na 500 ml alhokolu). Do przygotowania nalewki należy używac alkoholu 65 %. Macerować 2 tygodnie w ciemnym naczyniu bez dostępu do światła. Codziennie wstrząsnąć. Przefiltrować.

• Proporcje: 1 część surowca na 5 części alkoholu o stężeniu 60-65%.
• Przygotowanie: Surowiec macerować przez 2 tygodnie w ciemnym naczyniu, codziennie wstrząsając. Następnie przefiltrować.
• Dawkowanie: Profilaktycznie 20-40 kropli do 4 razy dziennie. W leczeniu intensywnym 1 łyżeczka 3 razy dziennie. W wyjątkowych przypadkach dawkę można zwiększyć do 1 łyżki stołowej 3 razy dziennie.

Zastosowanie zewnętrzne:

• Sproszkowany korzeń można posypywać na rany i stany zapalne skóry, dostosowując dawkę do potrzeb.

Przeciwwskazania

• Okres ciąży i karmienia piersią.
• Uczulenie na alkaloidy zawarte w roślinie.
• Stosowanie należy konsultować z lekarzem w przypadku terapii antybiotykowej lub stosowania leków przeciwzakrzepowych.

Bibliografia

• Buhner S., „Herbal Antibiotics” – Healing Arts Press.
• Tropical Plants Database – Cryptolepis sanguinolenta
• NCBI – Cryptolepis sanguinolenta: A review
• Herbpathy – Uses and Benefits of Cryptolepis
• Protokół Buhnera
• Tips Discover – Cryptolepis
• Plants JSTOR
• Prasowe Info – Zioła na boreliozę
• Borelioza ABC
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2956313/