Spis treści
Głowienka pospolita (łac. Prunella vulgaris L.) to roślina z rodziny jasnotowatych, której właściwości od wieków wykorzystywane są w medycynie naturalnej. W Europie z biegiem lat została ona trochę zapomniana, ale w medycynie wschodniej nadal zajmuje szanowane miejsce jako antidotum na różne dolegliwości zdrowotne. Dziś nadal znajduje zastosowanie w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych, przeziębień, a także przy łagodzeniu bólów i zawrotów głowy. Głowienkę można spotkać na terenie niemal całej Polski, jest łatwo dostępna, dlatego warto bliżej poznać jej właściwości i przekonać się o jej dobroczynnym działaniu. Dowiedź się jaką historię i jakie wspaniałe właściwości kryje głowienka!
Pochodzenie i charakterystyka
Głowienka to zioło występujące powszechnie na terenie Azji oraz Europy. W Polsce najczęściej można ją spotkać na wilgotnych terenach, takich jak łąki i pastwiska, a także w lasach. Jej wygląd charakteryzuje się niewielkim rozmiarem, a wysokość rzadko przekracza 50cm. Posiada lekko owłosioną łodygę, na której szczycie znajduje się pojedynczy niebieskofioletowy kwiatostan. Okres kwitnienia oraz zbioru głowienki przypada na porę letnią, zwykle jest to lipiec lub sierpień. To właśnie w tym momencie nasiona rośliny są najcenniejsze.
Składniki aktywne
Ziele głowienki pospolitej jest źródłem wielu substancji aktywnych, które przyczyniają się do jej wspaniałych właściwości leczniczych. Oto niektóre z nich:
- Garbniki – posiadają właściwości ściągające, szczególnie pomocne w leczeniu ran i stanów zapalnych.
- Flawonoidy – to silne przeciwutleniacze, które chronią komórki przed wolnymi rodnikami.
- Kwasy fenolowe – wykazujące działanie przeciwzapalne oraz przeciwdrobnoustrojowe.
- Substancje goryczkowe – wspomagają trawiennie i działają żółciopędnie. Często są stosowane przy zaburzeniach apetytu i wzdęciach.
- Olejki eteryczne – wykazują działanie uspokajające i przeciwzapalne. Mogą łagodzić bóle głowy oraz objawy stresu.
Właściwości lecznicze i zdrowotne – na co pomaga głowienka?
Regulacja poziomu cukru we krwi
Badania na gryzoniach sugerują, że niektóre związki znajdujące się w głowience pospolitej mogą hamować enzymy rozkładające i metabolizujące węglowodany w organizmie. To z kolei może prowadzić do obniżenia poziomu cukru we krwi i tym samym wspierać leczenie cukrzycy.
Wsparcie w zapobieganiu miażdżycy
Osoby chore na cukrzyce są bardziej narażone na ryzyko zachorowania na miażdżyce. Głowienka może być wspaniałym wsparciem zarówno w leczeniu cukrzycy, jak i profilaktyce miażdżycy. Znajdujące się w niej substancje aktywne obniżają cholesterol całkowity, cholesterol LDL, poziom trójglicerydów, a także zwiększają poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Może to znacząco zapobiec pojawieniu się miażdżycy oraz hamować hiperglikemie.
Ochrona wątroby
Związki zawarte w głowience, w tym polisacharydy i triterpenoidy, posiadają silne właściwości ochronne wobec wątroby. Badania wykazują, że ekstrakty z tej rośliny są w stanie zmniejszyć uszkodzenia wątroby, szczególnie w przypadku jej ciężkiej niewydolności. Co więcej, głowienka redukuje stany zapalne w wątrobie, poprzez obniżenie ekspresji białek prozapalnych. Jest to szczególnie ważne w kontekście ochrony przez uszkodzeniami wątroby wywołanymi przez alkohol i leki.
Właściwości przeciwnowotworowe
Niektóre związki zawarte w głowience mogą mieć działanie przeciwnowotworowe. Badania wskazują, że określone węglowodany obecne w tej roślinie mogą powodować śmierć komórek rakowych i zapobiegać ich wzrostowi. Głowienka wykazuje również działanie przeciwutleniające, które skutecznie chroni komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki.
Działanie przeciwwirusowe
Głowienka jest polecana przy infekcjach górnych dróg oddechowych i objawach przeziębienia. Skutecznie wspiera niwelowanie kaszlu, kataru, zapalenia gardła oraz oskrzeli. Jej przeciwwirusowe oraz przeciwbakteryjne właściwości efektywnie zwalczają oraz łagodzą objawy infekcji.
Działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne
Przeciwzapalne i przeciwbakteryjne właściwości głowienki mogą pomóc w zmniejszaniu stanów zapalnych oraz przyspieszaniu gojenia się ran. Poleca się ją stosować w leczeniu chorób skóry, takich jak egzema i trądzik.
Zdrowie układu moczowego
Głowienka jest ziołem moczopędnym, co oznacza, że zwiększa produkcje moczu, ułatwiając tym samym oczyszczanie organizmu ze szkodliwych produktów przemiany materii oraz toksyn. Roślina ta idealnie sprawdzi się przy infekcjach pęcherza moczowego oraz przy występowaniu kamieni nerkowych.
Działanie antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowe
Głowienka wykazuje silne właściwości przeciwutleniające i przeciwstarzeniowe. Badania wskazują na jej potencjał w ochronie przed fotostarzeniem się skóry. Substancje w niej zawarte skutecznie walczą z wolnymi rodnikami oraz niwelują skutki działania stresu oksydacyjnego, który przyspiesza starzenie się skóry, powstawanie zmarszczek oraz powoduje uszkodzenia komórek. Co ciekawe, głowienka również zmniejsza produkcje szkodliwych enzymów, które degradują kolagen, a jednocześnie stymuluje jego produkcje w skórze.
Głowienka w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej
Warto również wspomnieć o roli, jaką głowienka odgrywa w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej. Jej znakomite właściwości wykorzystywane są w leczeniu chorób związanych z wątrobą (Yang), a jeśli chodzi o obszar działania (układ funkcjonalny) to jest nim wątroba, pęcherzyk żółciowy oraz płuca. Najczęściej stosowana jest w leczeniu bólu i zawrotów głowy, w stanach zapalnych oczu ( np. przy pojawiających się obrzękach, opuchnięciach), suchego kaszlu, a także problemów skórnych. Co ciekawe, niektóre źródła podają, że głowienka znajduje również swoje zastosowanie w leczeniu rozrostu gruczołów piersiowych, ostrego zapalenia piersi oraz raka piersi. W takich przypadkach najczęściej stosuje się ją w formie płynów doustnych, które mają na celu złagodzenie bólu piersi i rozpuszczenie guzków.
Stosowanie i sposób użycia
Głowienka pospolita może być stosowana na wiele sposobów:
Napar
Najbardziej popularną formą przyjmowania głowienki jest napar. Przygotowuje się go w następujący sposób: 1-2 łyżki ziela głowienki należy zalać szklanką wrzącej wody. Najlepiej pić 4 razy dziennie po 1/2 szklanki.
Nalewka
Aby przygotować nalewkę, potrzebujemy zalać świeży lub suchy surowiec alkoholem 45%, 50% lub 60% w proporcji 1:5. Po tygodniu miksturę można przefiltrować i zażywać doustnie po 5-10 ml 3-4 razy dziennie. Najlepiej stosować przy pojawianiu się przy kaszlu, chrypce i zaflegmieniu płuc.
Zewnętrznie – okłady
Głowienka ma silne właściwości przeciwzapalne. Można skorzystać z tych właściwości, przygotowując macerat ze świeżego ziela na wodzie przegotowanej, który stosujemy w formie okładów. Takie zastosowanie pobudzi gojenie się ran, pomoże w leczeniu opornych wyprysków, a także wspomoże terapię atopowego zapalenia skóry.
Skutki uboczne i przeciwwskazania
Głowienka jest ziołem stosunkowo bezpiecznym, ale jak w przypadku każdego zioła, może wykazywać potencjał alergiczny. Osoby uczulone mogą doświadczyć objawów, takich jak wysypka czy swędzenie skóry. Jakiekolwiek inne nieprawidłowości po spożyciu głowienki pojawiają się rzadko, a jedynym skutkiem ubocznym długotrwałego stosowania mogą być zaburzenia pracy układu pokarmowego, w tym pojawienie się zaparć. W przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią przed rozpoczęciem stosowania głowienki zalecana jest konsultacja z lekarzem lub fitoterapeutą.
Podsumowanie
Głowienka pospolita to niezwykłe zioło o rosnącej liczbie badań, które potwierdzają jej wspaniałe właściwości. Dzięki szerokiemu zastosowaniu sprawdzi się w przypadkach wszelkiego rodzaju infekcji górnych dróg oddechowych, chorób układu moczowego, wsparciu wątroby, zdrowiu układu krążenia, działaniu antynowotworowym, a także w leczeniu problemów skórnych. Warto jednak pamiętać, że w przypadku jakichkolwiek niepewności dotyczących stosowania głowienki lub pojawienia się niepożądanych dolegliwości, najlepiej skonsultować się ze specjalistą.
