Mierznica czarna (Ballota nigra L.) – wykorzystanie w fitoterapii
Mierznica czarna (Ballota nigra L.) jest gatunkiem rośliny należącej do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). Występuje głównie w Afryce Północnej (Algieria, Tunezja oraz Maroko)…
Mierznica czarna (Ballota nigra L.) jest gatunkiem rośliny należącej do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). Występuje głównie w Afryce Północnej (Algieria, Tunezja oraz Maroko) oraz na prawie całym obszarze Europy oraz częściowo w Ameryce Północnej, centralnej Azji oraz na Bliskim Wschodzie. W Polsce uznawany za archeofit, czyli za gatunek rośliny obcego pochodzenia. Jest rośliną ruderalną, porasta przydroża oraz pola uprawne jako chwast.
Charakterystyczne dla mierznicy jest jej nieprzyjemny zapach po zerwaniu i roztarciu ziela oraz fakt, że liść po zerwaniu czernieje- stąd nazwa. Jej łodyga jest czterokanciasta, podłużnie prążkowana, ciemnozielona lub czerwonawobrunatna, może osiągnąć nawet do 1,3 metra wysokości. Liście posiadają charakterystyczne nakrzyżległe ulistnienie, szarozielony kolor, ich blaszka jest jajowata lub okrągła, a brzeg nieregularnie karbowany, o nasadzie sercowatej lub klinowatej. Kwiaty mają owłosiony, rurkowato-lejkowaty kielich i zebrane są w gęste nibyokółki w kątach liści, na wyraźnych szypułkach. Posiadają jasnoróżową lub różowo-liliową barwę. Mierznica przeważnie kwitnie od czerwca do września. Owoce mierznicy czarnej są rozłupkami, o długości do 2 milimetrów, mają czarną barwę.
Zakorzeniona tradycja, a współczesność
Starożytni Grecy nazwali ją „ballota”. Słowo to pochodzi od czasownika „ballo”, co oznacza rzucać i odrzucać, ponieważ krowy i inne zwierzęta gospodarskie omijały ją szerokim łukiem ze względu na nieprzyjemny zapach przypominający zgniliznę. Polska nazwa mierznicy czarnej kojarzy się ze słowem mierzić, czyli wywoływać wstręt. Ludowe nazwy mierznicy czarnej (ang. Black horehound) to bezząb, czarna szanta, bezząb czarny. W medycynie ludowej ziele mierznicy było stosowane w leczeniu zastojów żółci, nieżytów żołądka i kaszlu.
Ziele mierznicy wykorzystuje się w leczeniu układu nerwowego, zwłaszcza lecząc choroby nerwicowe i zaburzenia psychiczne. Jest to doskonała alternatywa dla antydepresantów. W naturalny sposób wycisza i niweluje niepokój. Mierznica czarna zawiera w sobie składniki, które działają ochronnie na tkankę nerwową. Poza kuracją układu nerwowego mierznica spisuje się też jako lek na przeziębienie i grypę, gdyż działa napotnie i wspiera walkę organizmu z wirusami i bakteriami. Wpływa również ochronnie na mięsień sercowy nawet przy niedokrwieniu, powoduje spadek częstości skurczów mięśnia sercowego. Zauważa się iż mierznica czarna minimalizuje częstotliwość skurczy mięśnia sercowego regulując i stabilizując rytm jego pracy. Chroni wątrobę. Rozluźnia mięśnie szkieletowe i działa rozkurczowo na mięśnie gładkie. Wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe. Ponadto ziele mierznicy czarnej stosuje się w leczeniu bezsenności oraz napadów lęku. Zioło to wykazuje również działanie lekko przeciwbólowe, można je stosować jako okłady i kompresy na bolące miejsca. Obserwuje się w fitoterapii zastosowanie rośliny w przeciwdziałaniu chronicznym i przewlekłym bólom oraz nerwicom i nerwobólom. Kuracja z mierznicy doskonale sprawdza się przy zakażeniu organizmu gronkowcem złocistym.
Wskazania: podniecenie nerwowe, histeria, nerwice wegetatywne, okresy stresu, bezsenność, stany skurczowe przewodu pokarmowego, choroba niedokrwienna serca i mózgu, miażdżyca, niewydolność wątroby, choroba Parkinsona, stany zapalne trzustki, nowotwory (pomocniczo).
Surowcem jest kwitnące ziele mierznicy. Surowiec dostępny jest TUTAJ.
Bogactwo substancji czynnych
Do najważniejszych składników aktywnych występujących w mierznicy czarnej należą:
-flawonoidy
– diterpeny
– kwas chlorogenowy
– kwas kawoilo-jabłkowy
– kwas p-kumarow
– olejek eteryczny bogaty w pinen i humulen
– saponiny
– zw. goryczkowe
Przepis na napar
2 łyżki suchego lub świeżego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody, odstawić na 20-30 minut pod przykryciem. Przecedzić. Doustnie 2-3 szklanki naparu dziennie. Dla wzmocnienia działania uspokajającego i spazmolitycznego łączyć z melisą, lawendą, żmijowcem, chmielem, passiflorą, glistnikiem, kokoryczą.
Przepis na odwar
1-2 łyżki czubate rozdrobnionego ziela mierznicy zwilżyć spirytusem, przykryć i po 2-3 minutach zalać wodą, powoli doprowadzić do zagotowania (pod przykryciem), pozostawić na wolnym ogniu przez20 minut, po czym odstawić na 20 minut i przecedzić. Pić po 1/2 szklanki 2-4 razy dziennie zależnie od nasilenia objawów choroby.
Przepis na nalewkę na winie
1 część świeżego lub suchego rozdrobnionego ziela mierznicy skropić spirytusem, przykryć i po 2-3 minutach zalać ciepłym winem wytrawnym. Pozostawić do wytrawiania przez 1 miesiąc. Przefiltrować. Zażywać 1 raz dziennie po małym kieliszku.
Środki ostrożności
Preparatów/przetworów z ziela mierznicy czarnej nie należy stosować dłużej niż 2 tyg. Jeżeli objawy utrzymują się dłużej należy skonsultować się z lekarzem. Nie jest znany wpływ mierznicy na płód oraz zdolność przenikania zawartych w surowcu związków do mleka matki, dlatego zgodnie z ogólną praktyką nie stosuje się surowca w ciąży bez zalecenia lekarza. Ze względu na to, że mierznica wykazuje działanie sedatywne, surowiec może wpływać na zdolność kierowania pojazdami i obsługę maszyn.
Autor: Karina Rudzka
Źródło:
– www.rozanski.: „Mierznica (ang. Black horehound) – Ballota w praktycznej fitoterapii. Dried flowering tops of Ballota nigra L. jako surowiec oficjalny w Farmakopei Europejskiej i Brytyjskiej.”
– www.czytelniamedyczna.: „Stan badań nad zielem mierznicy czarnej (Ballotae nigrae herba)”
– www.lasy.gov.: „Zapach to nie wszystko”
– www.stolicazdrowia.: „Mierznica czarna – właściwości lecznicze, zastosowanie, sposób użycia”
– www.naturaity.: „Mierznica czarna (Ballota nigra)”
You must be logged in to post a comment.