Noc Kupały, a Noc Świętojańska w kontekście wykorzystania magicznej mocy ziół
Magiczny czas Noc Kupały zwana jest inaczej: nocą kupalną, kupalnocką, kupałą, sobótką lub sobótkami; jest to słowiańskie,…
Magiczny czas
Noc Kupały zwana jest inaczej: nocą kupalną, kupalnocką, kupałą, sobótką lub sobótkami; jest to słowiańskie, pogańskie święto związane z letnim przesileniem Słońca, obchodzone w najkrótszą noc w roku, czyli zwykle z 21 na 22 czerwca. To święto ognia, wody, słońca i księżyca, urodzaju, płodności, radości i miłości, powszechnie obchodzone na obszarach zamieszkiwanych przez ludy słowiańskie. Natomiast świętojańskie obyczaje i obrzędy obracające się wokół świętowania i czczenia dwóch żywiołów- wody i ognia – przypadają na przesilenie letnie 23/24 czerwca. Noc Świętojańska obchodzona jest zawsze w wigilię Świętego Jana i jest to obyczaj chrześcijański, który wywodzi się z pogańskiego święta Nocy Kupały. W kulturze ludowej był to czas magiczny, gdzie nie obowiązywały tradycyjne, surowe zakazy moralne. Magia w tym czasie dotyczyła również roślin.
Kwiat paproci…
Najważniejszy w Noc Świętojańską był kwiat paproci. Kwiat ten to mityczny, legendarny twór przyrody, który wg podań kwitnie tylko raz w roku, właśnie w Noc Świętojańską. Pamiętajmy, że z botanicznego punktu widzenia paproć nie kwitnie, gdyż rozmnaża się za pomocą zarodników. Według legend ten, komu kwiat paproci udało się znaleźć będzie miał zagwarantowane bogactwo i miłość. Jego poszukiwania stanowiły zatem ważny element obchodów słowiańskiego święta. Jednak droga do kwiatu była trudna i niebezpieczna, a sam kwiat niepozorny i dopiero zerwany przez młodego, uczciwego człowieka pięknie rozkwitał w jego dłoniach.
Legendy o kwiecie paproci, zwanym też „perunowym kwiatem” zazwyczaj opowiadają o ludziach snujących się po lasach i mokradłach w poszukiwaniu tego fenomenu. A skąd wzięła się ta legenda? Według botaników i etnografów wszystko przez dawny zwyczaj, gdy właśnie w najkrótszą noc w roku niewiasty miały w zwyczaju nacierać się liśćmi nasięźrzału, co miało w magiczny sposób podnieść ich atrakcyjność cielesną. Nasięźrzał pospolity to rzadka roślina, objęta w obecnych czasach w naszym kraju ochroną gatunkową, spotykana od czerwca do sierpnia na wilgotnych, śródleśnych polanach oraz łąkach.
Święto miłości i płodności
Noc Kupały to święto poświęcone przede wszystkim żywiołom wody i ognia, mającym oczyszczającą moc. To również święto miłości, płodności, słońca i księżyca. Przeprowadzane w trakcie Nocy Kupały zwyczaje i obrzędy słowiańskie miały zapewnić świętującym zdrowie i urodzaj. W czasie tej wyjątkowej nocy rozpalano ogniska, w których palono zioła. W trakcie radosnych zabaw odbywały się różnego rodzaju wróżby i tańce. Dziewczęta puszczały w nurty rzek wianki z zapalonymi świecami. Jeśli wianek został wyłowiony przez kawalera, oznaczało to jej szybkie zamążpójście. W tradycji ludowej wierzono w czarodziejską moc takich roślin jak: łopian, bylica piołun, dziurawiec, mięta, biedrzeniec, bez czarny, które zawieszano na drzwiach domostw, bądź w Noc Kupały palono w ognisku. W tym wyjątkowym czasie wróżono m.in. z kwiatów polnych zrywanych w całkowitym milczeniu i z wody w studniach, tj. rumianek, kwiat dzikiego bzu, cząber, ze szczypiorku, kocierpki (czeremchy pospolitej), bylicy i z innych roślin oraz znaków. Powszechnie wierzono też, iż osoby biorące udział w tych uroczystościach przez cały rok będą żyły w szczęściu i dostatku.
W Noc Kupały wianki wito z siedmiu ziół i wraz z płonącą świeczką puszczano je na wodę. Najczęściej zbierano dziurawiec, bylicę, koniczynę, krwawnik, miętę, rumianek i kwiat dzikiego bzu czarnego, czasem wykorzystywano też dziewannę, szałwię czy rutę. Wróżba ta dotyczyła zamążpójścia. Jeśli wianek został wyłowiony przez kawalera, oznaczało to szybkie wyjście za mąż. Jeśli płynął dalej, dziewczyna będzie mężatką, ale nieprędko. Jeśli zaś wianek płonął, utonął lub zaplątał się w sitowiu, zostanie ona starą panną. Poświęcone rośliny miały różnorodne zastosowanie. Bukiety i wianki z ziół trzymano przez cały rok, wierzono, że chronią od nieszczęścia, choroby, czy pioruna. Wianki czasem wieszano na drzwiach, a bukiety wkładano za święte obrazy. Wyciągnięte z nich zioła lecznicze były szczególnie skuteczne w leczeniu ludzi i zwierząt. Czasem podkładano je też umarłym pod głowę. Wiankami okadzano bydło wypuszczane pierwszy raz na wypas, albo podejrzane o zauroczenie. Spalano je też gdy grzmiało. Dokładne ich zastosowanie zależało od regionu.
Magiczne zioła słowiańskie znajdziemy tutaj:
– dziurawiec:
https://www.plantago-sklep.pl/ziele-dziurawca.html
– bylica:
https://www.plantago-sklep.pl/ziele-piolunu.html
– krwawnik:
https://www.plantago-sklep.pl/krwawnik.html
– mięta:
https://www.plantago-sklep.pl/mieta-pieprzowa.html
– rumianek:
https://www.plantago-sklep.pl/kwiat-rumianku.html
– czarny bez:
https://www.plantago-sklep.pl/czarny-bez-kwiat.html
– łopian:
https://www.plantago-sklep.pl/korzen-lopianu.html
– dziewanna:
https://www.plantago-sklep.pl/kwiat-dziewanny.html
– szałwia:
https://www.plantago-sklep.pl/szalwia-lekarska.html
– ruta:
https://www.plantago-sklep.pl/ziele-ruty.html
Autor: Karina Rudzka
Źródło:
zielarka.com.pl/tajemnice-zielarki/noc-kupaly
obliczakultury.pl/publicystyka/obyczaje-swiata/2441-noc-kupaly-noc-swietojanska
You must be logged in to post a comment.