Spis treści
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) to roślina, która od wieków wykorzystywana jest zarówno w medycynie, jak i w kulinariach. Choć większość z nas kojarzy ją głównie jako składnik charakterystycznych czarnych słodyczy, lukrecja skrywa znacznie więcej tajemnic i właściwości zdrowotnych, które warto poznać.
Co to jest lukrecja?
Lukrecja to bylina z rodziny bobowatych (Fabaceae), naturalnie występująca na terenach Europy i Azji. Charakteryzuje się ciemnozielonymi, skórzastymi liśćmi i drobnymi kwiatami w odcieniach fioletu, bieli lub błękitu, które pojawiają się w okresie kwitnienia. Dorasta do wysokości około 1,5 metra, stanowiąc jednocześnie ozdobę ogrodów oraz cenny surowiec zielarski.
Korzeń lukrecji – skarbnica dobroczynnych substancji
Najcenniejszą częścią rośliny jest korzeń, bogaty w bioaktywne substancje. To właśnie on nadaje lukrecji jej charakterystyczny smak i jest źródłem licznych korzyści zdrowotnych, takich jak działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze czy immunostymulujące.
Skład chemiczny korzenia lukrecji
Korzeń lukrecji jest źródłem wielu bioaktywnych związków, w tym:
- Glicyryzyna: główny składnik odpowiedzialny za słodki smak, wykazujący działanie przeciwzapalne i przeciwwirusowe.
- Flawonoidy: takie jak likwirytyna i izolikwirytyna, posiadające właściwości antyoksydacyjne.
- Kumaryny: związki o potencjalnym działaniu przeciwzakrzepowym.
Właściwości zdrowotne lukrecji
Korzyści dla układu oddechowego
Lukrecja wspomaga osoby cierpiące na astmę oraz infekcje dróg oddechowych. Jej składniki działają wykrztuśnie i łagodzą kaszel. W przypadku przewlekłych problemów z układem oddechowym może być stosowana jako naturalna alternatywa dla leków steroidowych.
Działanie na układ trawienny
Substancje zawarte w korzeniu lukrecji skutecznie zwalczają bakterie Helicobacter pylori, odpowiedzialne za rozwój wrzodów żołądka i dwunastnicy. Co ciekawe, radzą sobie również z antybiotykoopornymi szczepami tych drobnoustrojów.
Wspomaganie odporności
Lukrecja działa immunostymulująco, przyspieszając regenerację organizmu w trakcie infekcji. Jej przeciwzapalne właściwości sprawiają, że może być stosowana jako wsparcie w leczeniu chorób autoimmunologicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry (AZS).
Korzyści dla skóry
Ekstrakty z korzenia lukrecji łagodzą zaczerwienienia i zmniejszają stany zapalne skóry, co czyni je skutecznym środkiem na problemy takie jak trądzik, egzema czy łuszczyca.
Zastosowanie w medycynie tradycyjnej
Lukrecja od wieków znajduje zastosowanie w medycynie ajurwedyjskiej i chińskiej. Używano jej do:
- leczenia przeziębień i kaszlu,
- łagodzenia dolegliwości żołądkowych,
- pielęgnacji skóry poprzez stosowanie naparów jako okładów,
- dbania o higienę jamy ustnej – korzeń lukrecji był żuty jako naturalna szczoteczka do zębów.
Właściwości farmakologiczne
Działanie przeciwwirusowe
Badania in vitro wykazały, że glicyryzyna może hamować replikację wirusów, takich jak wirus opryszczki pospolitej (HSV) oraz wirus SARS-CoV. Mechanizm ten polega na modulacji odpowiedzi immunologicznej oraz bezpośrednim hamowaniu wirusowych enzymów.
Wpływ na układ sercowo-naczyniowy
Niektóre badania sugerują, że spożycie lukrecji może prowadzić do podwyższenia ciśnienia krwi z powodu retencji sodu i wody w organizmie. Dlatego osoby z nadciśnieniem powinny zachować ostrożność przy jej spożywaniu.
Działanie przeciwnowotworowe
Flawonoidy obecne w lukrecji wykazują potencjalne działanie przeciwnowotworowe poprzez indukcję apoptozy komórek nowotworowych oraz hamowanie angiogenezy. Konieczne są jednak dalsze badania kliniczne w celu potwierdzenia tych efektów.
Jak stosować korzeń lukrecji?
Napary i odwary
Korzeń lukrecji można przygotować w formie naparu lub odwaru:
- Napar – 1–2 łyżeczki suszonego korzenia zalej szklanką gorącej wody i odstaw na 15 minut pod przykryciem.
- Odwar – 2 łyżeczki korzenia gotuj przez 15 minut na wolnym ogniu, a następnie odstaw do przestudzenia.
W kuchni
Lukrecja świetnie sprawdza się jako dodatek do deserów, nadając im wyjątkowy smak i aromat. Można także dodać odrobinę startego korzenia do herbaty, aby wzbogacić jej smak.
Higiena jamy ustnej
Przeżuwanie korzenia lukrecji działa antybakteryjnie, chroniąc zęby przed próchnicą. Może to być zdrowa alternatywa dla tradycyjnych słodyczy, szczególnie dla dzieci.
Ciekawostki o lukrecji
- Lukrecja w kosmetyce – Już w starożytności była składnikiem kosmetyków, szczególnie tych przeznaczonych do pielęgnacji skóry problematycznej.
- Badania nad czerniakiem – Amerykańscy naukowcy badają możliwości wykorzystania lukrecji w leczeniu nowotworów skóry, takich jak czerniak.
- Naturalny słodzik – Lukrecja zawiera glicyryzynę, substancję około 50 razy słodszą od cukru, co czyni ją interesującym dodatkiem dla osób dbających o linię.
Czy każdy może stosować lukrecję?
Mimo licznych zalet lukrecja nie jest wskazana dla każdego. Powinny jej unikać:
- dzieci poniżej 4. roku życia,
- osoby z chorobami wątroby i woreczka żółciowego,
- kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Nadmierne spożycie lukrecji może również prowadzić do nadciśnienia, dlatego zaleca się ostrożność w jej stosowaniu.
Podsumowanie
Lukrecja (Glycyrrhiza glabra) to niezwykła roślina o wszechstronnym zastosowaniu – od medycyny naturalnej po kulinaria. Jej korzeń to skarbnica cennych substancji, które wspomagają układ odpornościowy, łagodzą dolegliwości trawienne, a także poprawiają stan skóry. Warto włączyć lukrecję do codziennego życia, pamiętając jednak o umiarze i odpowiednich przeciwwskazaniach.
Źródła
- http://rozanski.li/1564/lukrecja-glycyrrhiza-liquiritiae-glycyrrhizae-radix-sholzwurzel-w-farmakopei-i-fitoterapii-2/
- http://rozanski.li/2439/dzialanie-farmakologiczne-korzenia-lukrecji-radix-glycyrrhizae-radix-liquiritiae/
- http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/domowa-apteczka/lukrecja-wlasciwosci-zastosowanie-lukrecji-w-lecznictwie-i-kosmetyce_38065.html
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28833680/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34961221/