Spis treści
Jelita, ze względu na liczne połączenia nerwowe oraz ich wpływ na całe ciało, często nazywane są drugim mózgiem. To w nich zachodzi cała magia związana z trawieniem, przyswajaniem składników odżywczych, wytwarzaniem niektórych witamin oraz oczyszczaniem się organizmu. Co ciekawe, wzmocnienie jelit może przynieść zaskakujące efekty – wiele dolegliwości, które nie są dokładnie z nimi związane, łagodnieje, a objawy powoli zanikają. Zdrowe jelita to podstawa w osiągnięciu zdrowia i dobrego samopoczucia, dlatego przyjrzyjmy się bliżej ich roli oraz temu, jak za pomocą ziół możemy je naturalnie wzmocnić oraz wspierać ich codzienną pracę.
Dlaczego warto dbać o jelita? – budowa jelit i ich funkcje
Jelita dzielą się jelito cienkie i na jelito grube. Oba te odcinki pełnią szereg istotnych funkcji.
Jelito cienkie
Jelito cienkie dzieli się na dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte. Do niego wędrują wydzieliny wątroby i trzustki, dzięki którym odbywa się kolejny etap trawienia. To w tym miejscu zachodzi trawienie pokarmu oraz absorbcja składników odżywczych. Dodatkowo, to tutaj rozpoczynają się skurcze perystaltyczne, które mają za zadanie przesuwać treść pokarmową w stronę kolejnych odcinków układu pokarmowego.
Jelito grube
Po jelicie cienkim treść pokarmowa przechodzi do jelita grubego, który dzieli się na jelito ślepe, okrężnicę oraz odbytnicę. Pokarm, który dostał się do tego odcinka w pewnym stopniu pozbawiony jest już składników odżywczych, ponieważ zostały one wchłonięte w jelicie cienkim. Zatem jaką funkcję pełni jelito grube? Jego głównym zadaniem jest wydzielanie śluzu oraz wchłanianie wody, dzięki czemu treść pokarmowa jest zagęszczona i uformowana w masę kałową. Flora bakteryjna znajdująca się w tym odcinku jelita wspomaga wchłanianie pozostałych elektrolitów i soli mineralnych oraz wytwarza niektóre witaminy, np. witaminę K oraz niektóre witaminy z grupy B.
Jelita są jednym z kanałów eliminacyjnych organizmu, dzięki któremu pozbywamy się resztek pokarmu oraz toksyn. Ważne jest, aby absorpcja składników odżywczych działała prawidłowo oraz regularnie pojawiały się skurcze perystaltyczne, ponieważ gdy którakolwiek z tych funkcji jest zaburzona, mogą nam doskwierać różnego rodzaju dolegliwości, które wpływają nie tylko na jelita, ale na wszystkie komórki i organy w naszym ciele. To dzięki sprawnym jelitom dostarczamy do naszych komórek paliwa, które zasila ich prawidłowe funkcjonowanie oraz budujemy silną odporność organizmu.
Objawy zaburzonego funkcjonowania jelit
- Bóle brzucha (zlokalizowane w podbrzuszu)
- Nieprawidłowości dotyczące stolca (zaparcia, biegunki, domieszki śluzu lub krwi)
- Zaburzona perystaltyka jelit
- Wzdęcia
- Utrata masy ciała
- Nudności
- Osłabienie
- Przelewanie i burczenie w brzuchu
- Uczucie niepełnego wypróżnienia
- Odczuwanie bólu przy wypróżnieniu
Najlepsze zioła na jelita
Zdrowe jelita mają ogromny wpływ na nasze samopoczucie oraz na naszą odporność, dlatego warto regularnie dbać o ich prawidłowe funkcjonowanie. Oprócz odpowiedniej diety oraz regularnej aktywności fizycznej do tego zadania skuteczne będą również zioła:
Zioła na oczyszczanie jelit ze złogów i toksyn
Kruszyna pospolita (Rhamnus frangula L.) to gatunek krzewu występujący w Polsce oraz innych krajach europejskich. Zaleca się jej stosowanie jako środek przeczyszczający w przypadku zaparć. Posiada właściwości żółciotwórcze oraz żółciopędne, które mogą dodatkowo wspomóc trawienie.
Korzeń łopianu (Arctium lappa L.) używany jest w chińskiej oraz zachodniej medycynie naturalnej jako środek stosowany w celu usuwania toksyn. Skutecznie wspiera wątrobę w procesach wydalania toksyn z organizmu oraz pobudza wydzielanie soków żołądkowych i żółci, co dodatkowo wspomaga procesy trawienne. Regularne picie naparów z łopianu stymuluje pracę jelit i pomaga w ich oczyszczaniu.
Pokrzywa (Urtica dioica L.) uznawana jest często za naturalny antybiotyk, który redukuje stany zapalne jelit, a także wspomaga oczyszczanie jelit ze złogów. Co więcej, pozytywnie wpływa na funkcjonowanie wątroby oraz trzustki oraz działa moczopędnie, co pozwala jeszcze skuteczniej eliminować toksyny z organizmu.
Krwawnik (Achillea millefolium L.) reguluje perystaltykę jelit. Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, dzięki czemu może być pomocny w dolegliwościach układu pokarmowego, takich jak zaparcia, kolka jelitowa czy bóle skurczowe jelit. Ponadto, zawiera substancje aktywne, które pobudzają wydzielanie soków trawiennych, co dodatkowo wspomaga trawienie.
Babka płesznik (Plantago afra L.) jest często polecanym remedium na ciągle nawracające zaparcia. Skutecznie ułatwia eliminacje zastałej treści pokarmowej oraz toksyn. Sprawdzi się również w przypadku biegunek, dzięki wytworzonemu śluzowi zwiększa lepkość treści pokarmowej w jelitach oraz ułatwia jej przejście. Dodatkowo, działa osłonowo i łagodząco, co wykorzystać można w leczeniu zespołu jelita wrażliwego.
Zioła na poprawę trawienia i perystaltykę jelit
Nasiona kopru włoskiego (Foeniculum vulgare Mill.) pobudza wydzielanie soków żołądkowych, trzustkowych oraz jelitowych, co zdecydowanie usprawnia trawienie pokarmu. Działa wiatropędnie, co możne pomóc przy wzdęciach, ale oprócz tego jest również stosowany przy refluksie. Często dodawany jest do środków przeczyszczających, aby złagodzić skurcze jelitowe.
Imbir (Zingiber officinale Roscoe) to naturalne lekarstwo, które idealnie nada się na dolegliwości jelitowe. Zawarte w nim składniki aktywne, takie jak związki fenolowe poprzez stymulacje wytwarzania śliny i żółci, skutecznie wspierają procesy trawienne, a także łagodzą podrażnienia żołądkowo-jelitowe. Często polecany jest jako naturalne remedium na nudności.
Lukrecja (Glycyrrhiza Tourn. ex L.) dzięki właściwościom przeciwzapalnym może przyspieszyć regenerację błon śluzowych oraz zmniejsza wydzielanie kwasu solnego, co może łagodzić dolegliwości takie jak odbijanie, zgaga, nudności oraz bóle brzucha. Ponadto działa łagodnie przeczyszczająco, przez co może łagodzić objawy takie jak zaparcia oraz wzdęcia.
Zioła na jelito drażliwe i nadwrażliwość jelit
Picie naparów z melisy (Melissa officinalis L.) pobudza wydzielanie soków trawiennych oraz działa żółciopędnie. Roślina ta polecana jest przy dolegliwościach takich jak wzdęcia, a dzięki swoim właściwościom kojącym żołądek i jelita, polecana jest także osobom borykającym się z zespołem jelita drażliwego.
Kozłek lekarski (Valeriana officinalis L.) znany jest głównie ze swoich właściwości uspokajających, ale działa również rozkurczowo na mięśnie gładkie w jelitach oraz zwiększa produkcje soku żołądkowego i śliny, co może pozytywnie wpływać na trawienie. Dzięki swoim właściwościom relaksującym, doskonale sprawdzi się jako wsparcie układu trawiennego w sytuacjach, gdy dolegliwości są wywołane stresem, takie jak wzdęcia czy bóle brzucha.
Mięta pieprzowa (Mentha × piperita L.) oprócz orzeźwiającego smaku i aromatu posiada również wiele właściwości. Może być pomocna w łagodzeniu objawów zaburzeń trawiennych, takich jak niestrawność i wzdęcia, a także zespołu jelita drażliwego. Jednakże osoby z borykającą się zgagą i refluksem powinny unikać stosowania mięty, ze względu na możliwość nasilenia tych dolegliwości.
Zioła na gazy i wzdęcia
Anyż (Pimpinella anisum L.) jest często stosowany w tradycyjnej medycynie do łagodzenia dolegliwości trawiennych, takich jak wzdęcia, kolka i nudności, a także skutecznie działa przy zwalczaniu pasożytów przewodu pokarmowego. Należy jednak uważać, ponieważ stosowany w dużych dawkach może powodować podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego.
Przeciwzapalne działanie szałwii (Salvia officinalis L.) może pomóc w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych w żołądku. Stosowana jest w leczeniu biegunki, zapaleniu żołądka, bólu brzucha oraz wzdęć. Składniki odżywcze zawarte w szałwii ułatwiają również wchłanianie składników odżywczych z pokarmu, więc dodatkowo może to wspomóc odżywienie i wzmocnienie ciała.
Zioła na grzybice, pasożyty i bakterie w jelitach
Ziele piołunu (Artemisia absinthium L.) tradycyjnie stosuje się w niestrawnościach i dolegliwościach żołądkowo-jelitowych. Często można znaleźć mieszanki ziół i suplementy z dodatkiem piołunu przeznaczonych do kuracji przeciwpasożytniczej. Badania sugerują, jego potencjalne działanie lecznicze w przypadku SIBO, czyli przerostu bakterii w jelicie cienkim, które charakteryzuje się objawami takimi jak zaparcia, bóle brzucha, biegunki oraz wzdęcia.
Oregano (Origanum vulgare L.) zawiera olejek eteryczny wykazujący silną aktywność przeciwpasożytniczą, która hamuje rozwój pasożytów obecnych w jelicie. Dodatkowo wykazuje działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne, a także wpływa regulująco na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Może być stosowany w leczeniu zaburzenia równowagi flory bakteryjnej w jelitach, która może wystąpić w zespole jelita wrażliwego.
Ziele macierzanki piaskowej (Thymus serpyllum L.) zalecane jest przy leczeniu nieżytu żołądka, jelit, a także przy wzdęciach, nadmiernej fermentacji oraz braku apetytu. Działa przeciwzapalnie oraz bakteriobójczo, a ze względu na działanie przeciwskurczowe i zawartość składników pobudzających wydzielanie soków żołądkowych, takich jak garbniki, flawonoidy i gorycze, również polecana jest przy zaburzeniach funkcji żołądka i jelit.
Zioła na nowotwory jelita grubego
Zawarte w łopianie większym (Arctium lappa L.) lignany hamują namnażanie się komórek raka jelita grubego, co wskazuje na jego potencjał przeciwnowotworowy. Zawiera dużą ilość inulity, co powoduje, że korzeń łopianu pozytywnie wpływa na perystaltykę jelit oraz sprzyja rozwojowi prawidłowej flory bakteryjnej. Dodatkowo, preparaty z łopianu pobudzają wydzielanie enzymów trawiennych, co prowadzi do lepszej absorbcji składników odżywczych oraz usprawnienia pracy układu pokarmowego.
Czystek (Cistus × incanus L.) zawiera polifenole, niwelujące wolne rodniki i chroniące strukturę DNA przed uszkodzeniem i mutacjami, mogącymi prowadzić do nowotworów w organizmie. Dodatkowo, czystek zawiera kwercetynę, która hamuje namnażanie się komórek rakowych, które już są w organizmie, dlatego zioło to może być pomocne w walce z nowotworem jelita grubego.
Vilcacora (Uncaria tomentosa (Willd. ex Schult.) DC.) posiada alkaloidy oksoindolowe, które pobudzają działanie układu immunologicznego oraz hamują rozwój chorób nowotworowych. Stosuje się ją w leczeniu rożnych zaburzeń trawiennych, w tym zapaleniu okrężnicy, zapaleniu uchyłka jelita grubego oraz w zespole nieszczelnego jelita.
Jak stosować zioła na jelita
Zioła na jelita można stosować w różnych postaciach, w zależności od preferencji oraz pożądanej skuteczności:
Napary – sprawdzą się dla osób, które posiadają wrażliwy układ pokarmowy i chcą stopniowo i łagodnie wspomóc jelita.
Nalewki – dla osób szukających intensywnego i skoncentrowanego działania. Nalewki są szybciej przyswajalne niż napary i działają silnej.
Kapsułki – sprawdzą się dla osób, które nie mają czasu przygotowywać naparów oraz nie lubią smaku ziół. Kapsułki są wygodne w stosowaniu i zawierają precyzyjną dawkę sproszkowanych ziół lub ekstraktów.
Maceraty – idealne dla osób wrażliwych na mocne napary, borykających się z refluksem lub nadwrażliwością żołądka.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Przy stosowaniu ziół na jelita ważna jest ostrożność i świadomość skutków ubocznych. Przy nieprawidłowym stosowaniu ziół na jelita mogą pojawić się niepożądane efekty, takie jak podrażnienia żołądka, biegunki, zaparcia oraz reakcje alergiczne. Warto również zwrócić uwagę na potencjalne interakcje ziół z lekami, a także szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży. Najbezpieczniej jest rozpocząć kuracje od małych dawek i obserwować swój organizm, a w razie jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się ze specjalista.
Bibliografia:
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/367411,jelito-grube-budowa-funkcje-objawy-chorob-jelita
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/323057,mieta-wlasciwosci-mieta-pieprzowa-syrop-z-miety#:~:text=Mięta%20pieprzowa%20może%20być%20pomocna%20w%20łagodzeniu%20objawów%20zaburzeń%20trawiennych,także%20ból%20w%20okolicy%20żołądka.
- https://apteline.pl/encyklopedia-ziol/koper-wloski-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-i-zastosowanie?srsltid=AfmBOoojAu7YYrs1eBB1GeBHMGLm-p8T0ZPJaCz0LLDdIlpT9X3gu1sc
- https://ktomalek.pl/ziolopedia/kruszyna-pospolita-wlasciwosci-lecznicze-dzialanie-zastosowanie/w-4272?bgar=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8%3D
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/324200,bylica-piolun-wlasciwosci-dzialanie-zastosowanie
- https://mito-med.pl/artykul/oregano-poznaj-jego-zastosowania
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332219320554
- http://www.farmakognozjaonline.pl/index.php?podstrona=artyku23
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/medycyna-alternatywna/ziola-na-wzdecia-i-gazy-kminek-koper-wloski-mieta-szalwia-anyz-aa-sDpV-ewqv-BaKc.html
